Financiële beschouwingen op de programmabegroting 2016

Het door het college opgestelde financiele kader voor 2016 lijkt langzaam de goede kant op te gaan. De PvdA kan, zo gezien, instemmen met de rompbegroting 2016 met daarbij de volgende kanttekeningen:

Meerjarenperspectief: Het voorgestelde kader laat voor 2016 een tekort van € 156.000 zien. Vanaf 2017 tot 2020 wordt er gemiddeld een overschot van € 317.000 voorzien. Wanneer dit waarheid is, kan eindelijk de algemene reserve, na jaren van potverteren, weer wat vet op de botten krijgen. Echter voor de PvdA is dit pas echt geld, wanneer het ook “in de knip zit”. Juist, hier zien wij forse risico’s, die nog flink roet in het eten kunnen gooien, specifiek:

Ambtelijke fusie BUCH: Dat de PvdA niet heeft ingestemd, hoewel wij in essentie een voorstander zijn van een verregaande samenwerking, heeft alles te maken met de financiële risico’s, zoals de kosten van de ICT in BUCH verband. Het is nog steeds niet helder of de eerdere financiële aanname correct zijn. Helaas is de ervaring bij de overheid, dat hier geen best “trackrecord” van is op het gebied van kwaliteit en kostenbeheersing. Of de bedragen voor de integratie van BUCH van € 200.000 in 2016 en € 233.000 voor 2017 voldoende zijn, is de vraag. Ergo, mocht dit integratieproces in 2016 uit de hand lopen, dan kan dat een aanzienlijke impact hebben op de begroting. Graag horen wij van het college hoe naar dit risico wordt gekeken.

Externe inhuur: De PvdA vindt het ook kritisch dat in 2016 bijna een half miljoen euro wordt uitgegeven aan externe inhuur, en dan nog exclusief de inhuur van formatie voor het sociaal domein en de buurtsportcoaches.

Afslag A9 en woningbouw: Een ruime meerderheid van de raad heeft op 3 maart 2014 een voorbehoud gemaakt ten aanzien van de financiering van de afslag A9. De toenmalige en huidige wethouder Dellemijn heeft 1 week voor de gemeenteraadsverkiezingen de Overeenkomst Nieuwe Strandwal (ONS) ondertekend. De PvdA is op zich niet tegen een afslag van de A9, maar maatgevend is dat de investering voor de gemeente beperkt blijft tot een bedrag van € 8.5 miljoen en voor alle helderheid, dit is inclusief BTW. Op 15 oktober jl. meldde het Noordhollands Dagblad dat de totaalinvestering mogelijk oploopt van 33 miljoen naar 35 miljoen en de provincie geen extra euro zal bijdragen dan in de ONS begrepen. Nu, ten opzichte van de oorspronkelijke plannen, het aantal woningen substantieel lager uitkomt, heeft de PvdA al diverse keren voorgesteld een maatschappelijke kosten-/batenanalyse te laten opstellen en voor de burger de gevolgen helder te maken. Onze vraag aan de wethouder is of het bedrag van 8.5 miljoen als maximale bijdrage van Heiloo nog steeds is gegarandeerd? Wat de PvdA betreft is en blijft de kern, bij nieuwbouw ten minste 40% van de woningen sociale woningen zijn. Juist nu, met een toename van statushouders, is het belangrijk om extra sociale woningbouw te realiseren en zo te zorgen dat er voor alle urgente woningzoekenden snel een woning beschikbaar is en niet noodgedwongen naar buiten Heiloo moet worden uitgeweken. Dat in de laatste woonvisie het college een verlaging van de norm van 40 naar 30% sociale woningbouw voorstelde vinden wij hoogst onverstandig. De PvdA heeft geen vertrouwen dat er zo in de toekomst voor onze kinderen en burgers met een smalle beurs, voldoende betaalbare woonruimte zal zijn. Daarbij is in Zuiderloo het percentage sociaal al verlaagd tot 30% en in de Zandzoom wil het college 700 villa’s voor “mensen uit de randstad” bouwen. Deze ontwikkeling baart de PvdA grote zorgen en wat ons betreft is dit beleid “het paard achter de wagen spannen.” De vraag aan het college is waarmee nu in de begroting rekening is gehouden?

Algemene reserve en grondbedrijf: De algemene reserve is gedaald tot onder 10 miljoen euro en het lijkt een gegeven te worden dat ieder jaar er toch weer tekorten ontstaan bij het uitvoeren van de begroting. De algemene reserve is vooral verbonden aan de risico’s bij het grondbedrijf. De grondposities hangen de komende jaren als een molensteen om de nek en zijn sterk afhankelijk van de feitelijke opbrengst en het tijdstip waarop de plannen tot uitvoering gaan komen. Daarbij rijst de vraag of de opbrengsten niet veel te hoog zijn ingeschat en er op termijn impairment nodig is. Door gronden niet in exploitatie te nemen worden deze niet meegenomen als risicovolle objecten bij de vaststelling van het weerstandsvermogen. De vraag is of je als gemeente jezelf niet voor de gek houdt? Ook wordt er in de begroting gesproken over een (toekomstige) belastingplicht vanwege het grondbedrijf en opgemerkt dat het risico laag wordt ingeschat, maar een adequate analyse ontbreekt. Als wordt verwezen naar een mogelijke vennootschapsbelasting wordt ook het beeld geschetst dat het allemaal wel zal meevallen. De PvdA is hier een stuk minder gerust op en hoort graag van het college waar dit optimisme is gestoeld.

Sociaal domein: De PvdA heeft de nodige scepsis over de uitvoering van de extra taken die de gemeente sinds dit jaar heeft. Dit betreft het terrein van de jeugd en jeugdzorg, de participatiewet en de Wmo. De begroting geeft de PvdA het beeld dat de insteek financieel is en niet zorgvraag gedreven. De PvdA is benieuwd waarop de beheerskosten in Heiloo uitkomen en hoe dat in verhouding ligt met het totale budget. Kern is om het sociaal domein lokaal effectiever, doelmatiger en efficiënter te organiseren, waarbij goede zorg aan de burger voorop staat. Verder is het ons niet helder hoe invulling wordt gegeven aan de unaniem aangenomen motie van PvdA en Heiloo’2000 van 8 december jl. waarbij het college is gevraagd om proactief met vrijwilligersorganisaties om te gaan en welke stappen en middelen het college hiervoor in 2016 gaat inzetten. Bij de uitvoering van de Jeugdwet is vanuit de aanbesteding voor ons niet duidelijk of dit financieel past en of er adequaat zorg in 2016 wordt geleverd aan de ca. 340 personen waaronder 200 jongeren in de 2e lijns jeugdzorg. Wij verwijzen hierbij naar het recente onderzoek van de Kinderombudsman, waarin wordt aangegeven dat gemeenten financiële belangen boven het belang van het kind stellen. Uit inkoopgedrevenheid en besparingszin wordt regelmatig invloed door gemeenten uitgeoefend op de hulp die kinderen moeten ontvangen. Ook wordt geconstateerd dat het te sterk aansturen op eigen kracht, terwijl dit bij mensen met een licht verstandelijke beperking, ronduit risicovol is. Graag ook hier een reactie van het college of dit in Heiloo ook aan de orde is en zo ja, waarom hiervoor toch is gekozen en welke maatregelen er zijn getroffen. Uit informatiebijeenkomsten van de PvdA blijkt dat de rode draad is dat er veel zorgen zijn over de opvang van ouderen, zeker nu het verzorgingstehuis geen optie meer is. Wanneer ouderen met een zorgvraag langer thuis blijven wonen, betekent dit ook dat de gemeente snel en alert zal moeten reageren op zorg aan huis en de nodige woningaanpassingen. Zijn hiervoor in 2016 voldoende middelen beschikbaar? Als voorbeeld noemen wij de opvang van ouderen met dementie. Het gaat in 2016 in totaal over ruim 500 inwoners en het aantal zal de komende jaren helaas nog aanzienlijk toenemen. Ter ondersteuning van mantelzorgers zijn taken als goede dagopvang, respijtzorg en bijeenkomsten voor mantelzorgers essentieel. Ook de gevolgen van de extra instroom van vluchtelingen van respectievelijk 40 in 2015 tot 60 in 2016 vraagt om extra inzet van middelen voor de integratie en ondersteuning in bijvoorbeeld taalonderwijs. De vraag is of het college garandeert dat deze aspecten in 2016 goed blijven geborgd opdat er geen schrijnende situaties gaan ontstaan.

Sport en Cultuur: Er zijn in het afgelopen jaar diverse fricties geweest tussen gemeente en instellingen/verenigingen. Zo kan gerefereerd worden aan Double Stars, Dojo Het Loo, HSV, Trias, bibliotheek, De Beun, Muziekschool en Het Trefpunt. In de unaniem aangenomen motie zijn coalitiepartijen 180 graden gedraaid en onderschrijven nu het standpunt van de raad dat het college voor haalbare oplossingen moet gaan zorgen. Het feit dat instellingen en verenigingen voor het overgrote deel op vrijwilligers draaien, vraagt om een extra toeschietelijke houding van de gemeente. Los van de vraag wie er in deze gevallen inhoudelijk gelijk heeft, vindt de PvdA het bedenkelijk dat het traject al zo lang loopt en er het risico ontstaat dat partijen, zoals recent de Stichting Welzijn en Jongerenwerk Heiloo, noodgedwongen heeft gedaan, namelijk de “handdoek in de ring gooien”. Met alle gevolgen van dien! Ook hier is ons beeld dat het proces te veel over financiën gaat en dat er geen goede kosten-/batenanalyse aan de voorstellen ten grondslag ligt. Het beeld bij de PvdA dat hierdoor ontstaat is er een van “is het alleen beleid of is er ook over nagedacht?”

Tot slot merken wij op dat op papier de begroting met enige zelfingenomenheid is gestoeld op een mooi weer scenario. Of de werkelijkheid ook zo mooi is zien wij eind 2016 als de balans kan worden opgemaakt. Hopelijk heeft het college dan niet het goede geweten te danken aan het slechte geheugen.