Op maandagavond 29 juni stond de Kadernota 2021 op de agenda van de raadsvergadering van Heiloo. Hieronder vindt u de inbreng van de PvdA Heiloo, uitgesproken door fractievoorzitter Ko Hemminga.
Voorzitter, wethouders, raadsleden, belangstellenden en luisteraars/kijkers Beat FM.
Na 6 jaar beleid van het college van H2000, VVD en CDA worden de financiële gevolgen voor ons dorp méér en méér duidelijk. Halverwege deze 2e termijn, met nog twee jaar voor de boeg, maken wij met deze kadernota een kritische tussenbalans op.
Dat doen we “Met Elkaar”.
Het college heeft in 2018 zijn programma gepresenteerd. Er werden structureel sluitende cijfers in het vooruitzicht gesteld. Daar hebben de partijen voor getekend, maar we komen bedrogen uit. In boekjaar 2018 sloten we af met een verlies van € 929.000 en in 2019 hebben we € 943.000 van de algemene reserve moeten afboeken. Voor 2020 en 2021 is de prognose nu een tekort van zo’n € 1,5 miljoen per jaar. Maar let op, het is nog maar een half jaar geleden dat de raad werd voorgerekend dat voor 2020 en 2021 jaarlijks een positief saldo van circa € 700.000 tot € 800.000 verwacht kon worden.
In zes maanden tijd kan er kennelijk veel gebeuren.
En wat het zo treurig maakt: dit heeft met de corona crisis helemaal niets van doen. De oorzaken zijn structureel en niet eenmalig: het college heeft geen zicht op de inkomsten en uitgaven en de kosten op de uitvoering van de gemeentelijke taken. De voorspellingen zitten keer op keer enorm naast.
Met gevolg dat de reserves van Heiloo inmiddels zijn geslonken tot € 8 mln. Met de prognoses in deze kadernota voor 2020 en 2021 komt het college eind 2021 op € 5 mln. Veel te weinig voor de plannen die er nog liggen. Met of zonder elkaar, gaat dit niet lukken. Bij de begrotingsvaststelling 2018, heeft de PvdA in een schaduwbegroting gewaarschuwd voor te optimistische verwachtingen over de exploitatiekosten en de onderschatting van de financiële risico’s grote projecten. Vanuit het college was de reactie: jullie zien het niet goed en er zijn geen problemen.
Welnu, kennelijk is het college eindelijk wakker geschud. Maar wat is financieel zo fout gelopen waar we amper 6 maanden geleden te horen kregen dat er geen financiële problemen waren?
We krijgen nu te horen dat het vooral ligt aan de kosten van het sociaal domein. Dus niet de ontsporing van de kosten van De BUCH – die “gewoon” ieder jaar mogen blijven stijgen van dit college. Wij zien ook dat Wmo taken, Jeugdzorg, Participatiewet veel meer kosten dan voorheen en dat het Rijk te weinig compenseert. Dat probleem speelt in heel Nederland. Maar hoe kan het dat Heiloo in 2017 wel degelijk circa € 700.000 hierop heeft overgehouden, maar dit geld niet opzij heeft gezet, en het College nog maar 6 maanden geleden kennelijk niet doorhad dat 2019 vele tonnen duurder zou uitpakken en dat ook 2020 en 2021 véél te optimistisch waren ingeschat.
Duidelijk is in ieder geval dat de BUCH werkorganisatie en het college er zeker twee jaar lang faliekant naast hebben gezeten. Voor ieders herinnering:
- Het begrotingssaldo 2020 na de raad van 9 december 2019 was nog € 230.000 voordelig.
- Het verwachte saldo 2020 was zelfs op 11 mei 2020 nog € 253.000 voordelig.
- En dan komt de kadernota in juni en is het verwachte 2020 resultaat ineens € 1.472.000 nadelig. Ofwel: de kosten worden met ruim € 1,7 mln. naar boven bijgesteld voor het lopende jaar 2020.
- En op pagina 14 van het programma 1b (‘sociaal domein’) blijkt dat plotsklaps de inschatting voor jeugdhulp, Wmo, thuishulp etc. circa 1,2 mln. (!) per jaar hoger is dan in november 2019 werd ingeschat en is begroot voor 2020!
Het is uitermate triest dat pas toen de accountant de boeken van 2019 kwam controleren, de achterstanden in de administratie in beeld kwamen. En het is triest dat voor de BUCH controllers en ons college deze “wake-up call” nodig was, om te beseffen dat de cijfers niet klopten. Met gevolg dat de raad veel te optimistische begrotingen voor 2020 en daarna zijn gepresenteerd. Wat de oplossing voor dit financiële gat ook gaat zijn, qua beheersing van de financiën zakt dit college volledig door het ijs.
Een ander hoofdpijn dossier is de A9. Vorig jaar dachten zowel het college als H2000, VVD en CDA dat het allemaal wel met een sisser zou aflopen. Inmiddels is helder dat het opnieuw opstarten van de bestemmingsplanprocedure op € 5,7 miljoen extra komt. Vrijdag (!) kwam voor Heiloo “het bonnetje” van ruim € 1,75 miljoen aan meerkosten waar wij voor aan de pan hangen, zonder zekerheid dat het project daadwerkelijk door gaat.
Zoals ik al bij de jaarrekening 2019 aangaf zijn de risico’s voor de afslag A9 niet adequaat in beeld. Met de op 28 februari 2019 getekende wijzigingsovereenkomst A9 heeft wethouder Dellemijn Heiloo met extra risico’s opgezadeld en is Heiloo feitelijk penvoerder van het gehele project A9 geworden incl. het risico van eventuele niet compensabele BTW die kostenverhogend werkt. De Provincie heeft het in ieder geval handig gedaan en is voor verhaal van deze kosten in elk geval niet in beeld.
Ik kom hier later op terug.
Nu het water aan de lippen staat, geeft de wethouder Financiën in een interview in het Noordhollands Dagblad op 13 juni jl. aan, dat het aan de gemeenteraad is, een list te verzinnen hoe Heiloo uit dit financieel moeras te trekken. De raad blijkbaar in een nieuwe rol van “Baron von Münchhausen”. De wethouder en het college vragen de raad nu om kaders. Toen ze vorig jaar november nog dachten dat er per jaar ruim € 700.000 over zou zijn, werd die vraag niet gesteld.
De kaders die de PvdA aan dit college meegeeft zijn:
- Maak niet de fout de belastingen voor de inwoners weer met 8%-9% te laten stijgen, zoals dit jaar en vorig jaar is gebeurd. In deze kadernota wordt nu gerekend met een lastenstijging die gelijk opgaat met de prijsinflatie en dat is prima. Dit College moet de financiële gaten niet proberen te dichten met OZB heffingen. Dat biedt sowieso te weinig soelaas en is aan de inwoners ook niet uit te leggen.Het lopend jaar is al half verstreken en bijsturen is bijna niet meer mogelijk, zeker niet met de corona crisis.
Voor 2021 en daarna is er wel nog tijd om in te grijpen. Maar dan moet voortvarend te werk worden gegaan. Wat de PvdA betreft is het tijd om ons te realiseren dat een veel te groot – en oncontroleerbaar – deel van de begroting opgaat aan de ieder jaar stijgende bijdragen aan de BUCH. De BUCH is een paard van Troje gebleken. Het lukt maar niet om de gemeentefinanciën op orde te krijgen nu de kosten van de BUCH niet significant omlaag gaan. De BUCH-directie heeft drie jaar de tijd en extra geld gehad, maar moet nu eindelijk leveren en taakstellende budgetten opgelegd krijgen die voor Heiloo betaalbaar zijn. Dat betekent dat wij ons Heiloo minder aan de BUCH moeten gaan uitgeven. Lukt dat niet, dan kan Heiloo beter uit deze GR stappen en andere wegen inslaan.
We gaan in ons dorp niet de voorzieningen voor de inwoners uitkleden terwijl de BUCH ieder jaar duurder wordt.
- Als dit college doorzet op de plannen voor de A9 binnen de huidige Overeenkomst Nieuwe Strandwal, zal Heiloo in de toekomst worden opgezadeld met sterk stijgende kapitaallasten en onderhoudskosten. Op de afslag zelf zijn wij niet tegen, maar wel dat de inwoners van dit dorp er straks meer dan € 12 mln. aan moeten bijdragen. Kortom, ga terug naar de onderhandelingstafel en leg uit dat Heiloo dat geld niet meer heeft en zorg voor een wijzigingsovereenkomst waar wij niet financieel onderdoor gaan en de inwoners van dit dorp voor moeten bloeden.
- Zorg voor een solide sociaal beleid in Heiloo, investeer in het welzijnswerk, in een 2e sporthal, in de muziek en dansschool, bibliotheek en verenigingen. Laat Heiloo niet verloederen en investeer in het ’t Looplein, in de aanpak van de winkelleegstand en de geluidsschermen bij het spoor. Reserveer voldoende geld om de schuldhulpverlening in Heiloo te verbeteren. En blijf investeren in verduurzaming.
- Geen kaasschaaf toepassen aub! Grote tekorten vragen om grote ingrepen. Niet jaarlijks de verenigingen en stichtingen verder uitkleden met € 5.000 hier en € 3.000 daar.
Afsluitend, het is code “red alert” in Heiloo.
Er zijn grote risicovolle overeenkomsten aangegaan zonder de raad hierbij vooraf te informeren. Het was dan altijd een collegebevoegdheid.
Nu in zwaar weer, wordt het oplossen hiervan een collectieve uitdaging..
Deze tijd vraagt om echte visie, daadkracht en een effectief, efficiënt en doelmatig beleid.
Wij vragen ons oprecht af, of gezien het trackrecord, dit College hiertoe in staat is.
