Algemene beschouwingen op de programmabegroting 2017

Op 7 november jl. is in de gemeenteraad van Heiloo de programmabegroting 2017 behandeld. Voorafgaande aan de vaststelling van de begroting heeft iedere fractie de algemene beschouwingen op de begroting uitgesproken. Onderstaand vind u de bijdrage van de fractie van de PvdA.

Algemeen

Inhoudelijk is het lastig om een goed oordeel te geven op de nu voorliggende begroting omdat de impact van de nog te behandelen BUCH begroting in december ontbreekt. Laatstgenoemde begroting gaat over een kwart van de begroting van Heiloo en de vraag rijst dan ook of deze cijfers al niet voor 2017 moeten worden herzien. In het meerjarenperspectief werd vorig jaar voor 2017 uitgegaan van een positief resultaat van € 448.000,-. In de nu voorliggende begroting komt het resultaat op € 18.000,- negatief. Ergo, een verschil van ruim een half miljoen. Feit is dat prognoses mooi zijn maar het pas geldt als het ook daadwerkelijk in de knip zit. Dat het persbericht op 7 oktober jl. vermeldt “opnieuw gezonde begroting voor de gemeente Heiloo” staat mooi maar zal ook echt moeten worden waargemaakt als een resultaatsverplichting. De PvdA was en is kritisch over de voorgespiegelde BUCH inkomsten op het vlak van dienstverlening aan de onze inwoners. Onze scepsis over de ICT is al waarheid geworden met het verzoek aan de vier betrokken gemeenteraden om vier miljoen uit de Algemene Reserve voor te financieren waarbij geen garantie wordt gegeven dat het hierbij blijft. Kortom wij zijn er niet gerust op dat niet opnieuw deze programmabegroting uit de pas gaat lopen en er mogelijk hierdoor extra bezuinigd moet worden.

Meerjarenperspectief

Dat de prognoses op termijn in 2019 een verlies en in 2020 een klein plusje geeft is opmerkelijk. Vanuit de BUCH zou je verwachten dat er aanzienlijke voordelen zouden ontstaan. De voorgespiegelde prognoses lijken niet te worden waargemaakt en dat is zorgelijk. Met het aangaan van de realisatieovereenkomst voor de afslag A9 ontstaat een fors BTW risico voor de gemeente. In de begroting wordt hier met geen woord over gerept! Dit komt over als struisvogelpolitiek en kan een nieuw college in zwaar weer brengen.

BUCH

Dat nu wordt gevraagd om de programmabegroting vast te stellen terwijl de BUCH begroting van ca. elf miljoen nog moet worden vastgesteld, is apart. Niet in december, maar nu zou helder moeten zijn wat de mogelijke consequenties zijn. Vraag aan het college is om te bevestigen dat er geen begrotingswijzigingen gaan ontstaan bij het vaststellen van de BUCH begroting. Onze fractie heeft in de commissie BZ haar zorg uitgesproken over de onttrekking van € 846.000,- uit de Algemene Reserve ter voorfinanciering van de ICT. Dit op basis van op termijn geprognotiseerde opbrengsten door besparing op personeel. Met de baangarantie tot 2021 is dit zeer twijfelachtig, ook gezien de korte afschrijvingstermijnen op ICT. Dat de betrokken portefeuillehouder geen garantie geeft dat het hierbij blijft, versterkt de twijfel. Daarbij is de weerstandsratio hierdoor verlaagd tot een percentage net boven de 1%. Ook het feit dat na 1 januari 2017 nog steeds sprake is van externe inhuur is moeilijk te verteren. Ambtelijke fusie zou moeten leiden tot het verdwijnen daarvan.

Belastingen

Merkwaardig is, terwijl jarenlang is volgehouden dat het tarief voor de hondenbelasting nodig was om kostendekkend te zijn, nu ineens wordt voorgesteld om het tarief te verlagen. Ter toelichting hierop wordt vermeldt dat de inkomsten nu meer in de pas lopen met de werkelijk gemaakte kosten. Het lijkt er op dat de hondenbelasting de afgelopen jaren een soort van “melkkoe” is geweest. De fractie wil hierover graag een toelichting van het college.

Afslag A9 en woningbouw

Een ruime meerderheid van de gemeenteraad heeft op 3 maart 2014 een voorbehoud gemaakt t.a.v. de financiering van de afslag A9. De toenmalige wethouder heeft een week voor de gemeenteraadsverkiezingen 2014 de ONS desondanks getekend. Ondanks WOB verzoeken is, zonder dat de raad vooraf inzicht heeft gehad, nu de realisatieovereenkomst getekend.  Voor Heiloo zijn hieraan flinke financiële risico’s verbonden, waarvan het risico van het niet gecompenseerd krijgen van de BTW tot een bedrag van ca. twee miljoen wel eens heel nadelig kan uitpakken. Dat voor de risico’s geen voorziening in de begroting is opgenomen is struisvogelpolitiek. Als het tegenvalt zal Heiloo en haar burgers hiervoor moeten opdraaien en zal ook een nieuw college na maart 2018 met de “gebakken peren” zitten. Wat verder ontbreekt is een heldere inkijk in financiële verplichtingen in de meerjarenprognoses. Het gevolg kan zijn dat de gemeente het geheel zal moeten financieren vanuit de gemeentebalans. In de berekening van het EMU saldo is zeer optimistisch een bedrag ad € 9.600.000,- opgenomen aan grondverkopen. De PvdA heeft hier grote twijfels over omdat er voor ca. € 10.000.000,- aan grondbezit op de balans staat waarvoor nog geen concrete plannen zijn. De fractie vraagt zich af of de verwachte opbrengsten wel realistisch zijn. Ook mist de fractie een inschatting van de mogelijke financiële consequenties van de uitspraak van de Raad van State over het bestemmingsplan “Zuiderloo”. De noodzakelijke verplaatsing van het transportbedrijf Van der Steen speelt al heel veel jaren. Dat hiervoor nog steeds geen afdoende oplossing voor is kan voor de gemeente nadelig uitpakken. Niet voor niets hebben wij al om een gedegen impactanalyse gevraagd. Om Heiloo vitaal te houden is meer aandacht nodig voor een gericht beleid op woningbouw. De instroom van meer jongeren is van groot belang om een aantrekkelijke gemeente te blijven. In het programma “Een sociale en vitale gemeente” zien wij te weinig ambitie en vragen hiervoor de noodzakelijke aandacht.

Algemene Reserve en Grondbedrijf

De Algemene Reserve is gedaald tot ruim 9 miljoen en het lijkt een gegeven te worden dat ieder jaar weer tekorten ontstaan bij de realisatie. De Algemene Reserve is vooral gebonden aan de risico’s bij het Grondbedrijf. De grondposities hangen zoals eerder opgemerkt de komende jaren als een molensteen om de nek en zijn sterk afhankelijk van de feitelijke opbrengst en het tijdstip waarop plannen tot uitvoering komen. Daarbij rijst de vraag of de opbrengsten niet veel te hoog zijn ingeschat en er op termijn  bijstelling nodig is. Wat mijn fractie betreft is en blijft de kernboodschap dat bij nieuwbouwplannen tenminste 40% sociaal is. Helaas zie je in de Zandzoom dat hiervan wordt afgeweken en dat mogelijk, om het financieel rond te krijgen, nog meer op het sociale woningbouwdeel wordt ingeleverd. Omdat nog steeds het wachten is op een nieuwe lokale woonvisie, is voor mijn fractie het kader 40-30-30. De afslag A9 moet niet alleen een “villa-afslag” worden.

Sociaal domein

Mijn fractie heeft de nodige scepsis over de uitvoering van de extra taken die de gemeente sinds 1 januari 2015 moet uitvoeren. Dit betreft vooral jeugd en jeugdzorg, participatiewet en Wmo. Er zijn veel te veel klachten over de kwaliteit van hulp in de huishouding. Voor ons is de kwaliteit van zorg maatgevend en ons beeld is dat het nu voornamelijk budgetgericht is. Met het geven van “gele kaarten” aan zorgaanbieders komen we er niet. Goede zorg op maat voor een redelijke prijs moet centraal staan. Dat het rommelt zie je ook aan het financieel grillige beeld. Bij de Participatiewet wordt voor het eind van dit jaar een tekort van € 519.000,- voorzien en bij hulp in de huishouding is er mogelijk budget over. Bij de uitvoering van de Jeugdwet is het voor ons niet duidelijk of dit financieel past en of er adequaat zorg in 2017 geleverd gaat worden aan ca. 340 personen, waaronder 200 jongeren in de 2e lijns jeugdzorg. Daarbij is een grens aan het sterk aansturen op het aanspreken van eigen kracht, terwijl dit bij mensen met een licht verstandelijke beperking ronduit risicovol is. Uit informatiebijeenkomsten van de PvdA is de “rode draad” dat er veel zorg is over de opvang van ouderen, nu het verzorgingstehuis geen optie meer is. Wanneer ouderen met een zorgvraag langer thuis blijven wonen betekent dit ook dat de gemeente snel en alert zal moeten reageren op zorg aan huis en de nodige woningaanpassingen. Zijn hiervoor in 2017 voldoende middelen beschikbaar? Ook is ter ondersteuning van mantelzorgers zaken als een goede dagopvang en respijtzorg en bijeenkomsten essentieel. Is dit in 2017 voldoende geborgd? Wij vragen ook om extra aandacht en ondersteuning van ruim 4oo inwoners met een bijstandsuitkering. Voor deze groep is het buitengewoon lastig om de eindjes aan elkaar te knopen. Wij vinden dat deze groep in 2017 in aanmerking zou moeten komen voor een eenmalige kerstgratificatie van € 100,- per persoon en dienen hiervoor een motie in.

Sport en Cultuur

Wij zien de lijn van het meer op afstand plaatsen als geen verkeerde zet, maar hebben twijfels bij de wijze waarop dit wordt vormgegeven. Veel van de ambities uit de programmabegroting 2016 en overleg met B5 verlopen langzaam en het zou goed zijn dat het in 2017 financieel wordt afgerond. Ook begrepen wij van de Sportraad Heiloo dat er toezeggingen zijn voor meer capaciteit van de buurtsportcoach. Wij onderschrijven het belang hiervan maar zien er niets van terug in de begroting. Kortom wij missen een integraal beleid. Een treurig voorbeeld is de teloorgang van de Stichting Jeugd- en Jongerenwerk door een korting op de subsidie. De vraag is of er voldoende beeld is van de gevolgen, gezien het feit dat er nu een aanzienlijke afboeking bij dubieuze debiteuren is ontstaan. Deze post is van 140.000,- in 2016 opgelopen tot 619.000,- in 2017. Aan de andere kant moet er nu zorg bij de Stichting Welzijn Heiloo worden ingekocht. Over de wijze waarop zijn twijfels, mede gezien het verzoek om een extra subsidie van 15.000,-. Wij dienen hiervoor een motie in. Daarbij is het volstrekt niet helder hoe er met de opbrengsten van overbodige welzijnslocaties wordt omgegaan. Recent is het Open Huis door het college ondershands verkocht. Hierover hebben wij een aantal artikel 33 vragen gesteld. Gezien de wijze waarop dit traject is verlopen zijn wij van mening dat voortaan dergelijke transacties alleen maar mogen plaatsvinden met het opnemen van een ontbindende voorwaarde in de overeenkomst, luidende: “onder voorbehoud instemming gemeenteraad”. Wij dienen hiervoor een motie in.

Tot slot

Op papier is het beeld dat de begroting met enige zelfingenomenheid is gestoeld op een “mooi weer scenario”. Of het werkelijk ook zo mooi is zien wij eind 2017. Het coalitieakkoord “Samen krachtig verder” heeft mooie uitgangspunten, maar in het oogstjaar van het college constateren wij dat het uiteindelijk een magere oogst is. Daarbij nog de vraag of de inwoners van Heiloo er echt beter op zijn geworden.